શું ચીનના ઈશારે ટ્વિટરને ચલાવશે મસ્ક? કેમ એમેઝોનના માલિક જેફ બેજોસે ઉઠાવ્યા સવાલ

વિશ્વના સૌથી અમીર વ્યક્તિ એલોન મસ્કે સોશિયલ નેટવર્કિંગ સાઇટ ટ્વિટરને $44 બિલિયન એટલે કે 3368 બિલિયન રૂપિયામાં ખરીદી છે. મસ્ક દ્વારા ટ્વિટર ખરીદતાની સાથે જ બીજી ચર્ચા શરૂ થઈ ગઈ છે. વિશ્વના બીજા સૌથી અમીર વ્યક્તિ અને એમેઝોનના માલિક જેફ બેઝોસે સવાલ ઉઠાવ્યો છે કે શું મસ્ક ટ્વિટરના માલિક બનવાથી તેના પર ચીનનું વર્ચસ્વ વધશે? વાસ્તવમાં, મસ્કને તેની ઇલેક્ટ્રિક વાહન કંપની ટેસ્લાના કારણે ચીન સાથે ખૂબ જ ગાઢ સંબંધ છે.

આવી સ્થિતિમાં, ચાલો જાણીએ કે શું મસ્ક ટ્વિટરના માલિક બનવાથી અમેરિકન કંપની ટ્વિટર પર ચીનનું વર્ચસ્વ વધશે? છેવટે, મસ્ક અને ચીનના ગાઢ સંબંધો શા માટે છે? જેફ બેઝોસ ટ્વિટર ડીલ પર સવાલો કેમ ઉઠાવી રહ્યા છે?

કેવી રીતે મસ્કે ટ્વિટર ખરીદ્યું

ટ્વિટરે સોમવારે ટેસ્લાના માલિક અને વિશ્વના સૌથી ધનિક વ્યક્તિ એલોન મસ્ક તરફથી તેને ખરીદવા માટે $44 બિલિયનની ઓફર સ્વીકારી છે. આ ડીલ હેઠળ, મસ્ક ટ્વિટરના શેર દીઠ $ 54.20 અથવા લગભગ 4148 રૂપિયાની કિંમત ચૂકવશે.

આ સાથે, મસ્ક આ સૌથી પ્રભાવશાળી સોશિયલ મીડિયા માધ્યમના માલિક બની ગયા છે. આ વર્ષના અંત સુધીમાં આ ડીલ ફાઇનલ થવાની આશા છે, ત્યારબાદ ટ્વિટર મસ્કની ખાનગી કંપની બની જશે. આ સાથે ટ્વિટરમાં મસ્કની ભાગીદારી 9% થી વધીને 100% થઈ જશે.

તાજેતરમાં, મસ્કે ટ્વિટર ખરીદવાની ઓફર કરી હતી, પરંતુ ટ્વિટર બોર્ડ શરૂઆતમાં આ ઓફર સ્વીકારવાના મૂડમાં નહોતું. પરંતુ આખરે તેણે મસ્કની ઓફર સ્વીકારી લીધી.

મસ્કના માલિક બનવાથી ટ્વિટર પર ચીનનું વર્ચસ્વ વધશે ?

ઈલોન મસ્ક ટ્વિટરના માલિક બનતાની સાથે જ વિશ્વના બીજા સૌથી અમીર વ્યક્તિ અને એમેઝોનના માલિક જેફ બેઝોસે ટ્વીટ કરીને સવાલ કર્યો કે શું આનાથી ટ્વિટર પર ચીનની સરકારનું વર્ચસ્વ વધશે?

વાસ્તવમાં, બેઝોસે આ ટ્વિટ ન્યૂયોર્ક ટાઈમ્સના રિપોર્ટર માઈક ફોર્સીથેના એક ટ્વિટના જવાબમાં કર્યું હતું, જેમાં તેણે મસ્કની કંપની ટેસ્લાના ચીનમાં મોટા બજાર અને ઇલેક્ટ્રિક વાહનોની બેટરી માટે ચીન પર મસ્કની નિર્ભરતા વિશે માહિતી આપી હતી.

પોતાના આ સવાલના જવાબમાં બેઝોસે અન્ય એક ટ્વીટમાં લખ્યું, “આ પ્રશ્નનો મારો પોતાનો જવાબ કદાચ ના છે.” ટેસ્લા માટે ટ્વિટર પર સેન્સરશીપને બદલે ચીનમાં જટિલતાઓને વધારવા માટે સૌથી વધુ સંભવિત પરિણામ છે.

ટ્વિટર પર ચીનના પ્રભાવને વધારવા અંગે બેઝોસનું કટાક્ષભર્યુ ટ્વિટ ટ્વિટર સાથે ડીલ ફાઈનલ થયા બાદ મસ્કના ફ્રી સ્પીચના નિવેદન બાદ આવી છે.

જેફ બેઝોસ મસ્કના બિઝનેસ હરીફ રહ્યા છે. જ્યારે મસ્ક પાસે સ્પેસએક્સ નામની કંપની છે જે સ્પેસના ક્ષેત્રમાં કામ કરે છે, બેઝોસની પણ તે જ ક્ષેત્રની બ્લુ ઓરિજિન નામની કંપની છે.

મસ્ક અને ચીનની નિકટતાના કારણો શું છે

  • એલોન મસ્કના ઇલેક્ટ્રિક વાહનો માટે ચીન સૌથી મોટા બજાર તરીકે ઉભરી આવ્યું છે. તેમજ ચીન સ્થિત મસ્કની કંપની ટેસ્લાનું ઉત્પાદન અને કમાણી ઝડપથી વધી છે. આ જ કારણ છે કે ઇલોન મસ્કના ચીન સાથે ખૂબ જ નજીકના સંબંધો છે. મસ્ક અને ચીન સાથેના વ્યાપારી સંબંધોને લઈને અમેરિકામાં વારંવાર પ્રશ્નો ઉઠાવવામાં આવ્યા છે.
  • ચીન ઇલેક્ટ્રિક વાહનો માટે વિશ્વનું સૌથી મોટું બજાર છે અને ટેસ્લાની પ્રથમ વિદેશી ફેક્ટરી અહીં ખોલવામાં આવી હતી.
  • 2019 માં, ટેસ્લા ચીનમાં સંપૂર્ણ માલિકીની કાર ફેક્ટરી સ્થાપવાની મંજૂરી મેળવનાર પ્રથમ વિદેશી કાર કંપની બની.
  • આ પહેલા, જનરલ મોટર્સ, ફોક્સવેગન, ફોર્ડ અને ટોયોટા જેવી વિશ્વની સૌથી મોટી કાર કંપનીઓએ ચીનમાં તેમની ફેક્ટરીઓ સ્થાપવા માટે સ્થાનિક ચાઇનીઝ કંપનીઓ સાથે ભાગીદારી કરવી પડી હતી, જેનાથી બનનારા જોઈન્ટ વેન્ચરમાં ચાઈનીઝ કંપનીઓનાં વધુ શેર રહે છે.
  • 2019માં, ટેસ્લાએ શાંઘાઈમાં ગીગા શાંઘાઈ નામની તેની સૌથી મોટી ફેક્ટરી ખોલી. આ ફેક્ટરી ખોલવા માટે મસ્કને ચીનની ઘણી બેંકો દ્વારા $1.3 બિલિયનની જંગી લોન આપવામાં આવી હતી.
  • નિષ્ણાતોનું માનવું છે કે ચીનની સરકારે ટેસ્લાને આ ખાસ છૂટ એ આશાએ આપી હતી કે આ યુએસ કંપનીના આવવાથી ચીનની કંપનીઓ પણ આ બ્રાન્ડને ટક્કર આપી શકશે.
  • ચીનનો આ દાવ કામ પણ કરી ગયો કારણ કે ટેસ્લાના આગમનથી, BYD અને ચીનની NIO જેવી સ્થાનિક ઈલેક્ટ્રિક કાર કંપનીઓ આકર્ષક અને શ્રેષ્ઠ કાર મોડલ્સ દ્વારા ટેસ્લાની સૌથી ઝડપી હરીફ તરીકે ઉભરી આવી છે.
  • 2021 માં, ટેસ્લા દ્વારા બનાવવામાં આવેલા 9.36 લાખ વાહનોમાંથી અડધાથી વધુ અથવા 4.73 લાખ વાહનોનું ઉત્પાદન શાંઘાઈની ગીગા ફેક્ટરીમાં કરવામાં આવ્યું હતું.
  • 2021 માં, શાંઘાઈમાં ટેસ્લાના કારખાનામાં કારનું ઉત્પાદન યુએસએના કેલિફોર્નિયાના ફ્રેમોન્ટમાં તેની ફેક્ટરી કરતાં વધી ગયું.
  • 2022 ના પ્રથમ ત્રિમાસિક ગાળામાં, ટેસ્લાએ ચીનમાંથી $4.65 બિલિયન અથવા લગભગ રૂ. 35,340 કરોડની કમાણી કરી, જે એક વર્ષ પહેલા કરતાં 52.8% વધુ છે.
  • આ સમયગાળા દરમિયાન, ટેસ્લાની કુલ કમાણીનો 24.8% ચીનમાંથી આવ્યો હતો. 2021માં પણ ચીનનું ટેસ્લા વિશ્વનું બીજું સૌથી મોટું માર્કેટ હતું.
  • ચીન ટેસ્લાના ઇલેક્ટ્રિક વાહનોમાં વપરાતી બેટરીનું સૌથી મોટું સપ્લાયર છે.
  • જાન્યુઆરીમાં મસ્કની કંપની ટેસ્લાએ ચીનના વિવાદિત શિનજિયાંગ પ્રાંતમાં શોરૂમ ખોલ્યો હતો. અમેરિકામાં તેની વ્યાપક ટીકા થઈ હતી. ખરેખર, ચીન પર શિનજિયાંગમાં ઉઇગર મુસ્લિમો પર અત્યાચાર કરવાનો આરોપ છે.
  • Tencent, જે ચીની જાયન્ટ અને WhatsApp જેવા મેસેજિંગ પ્લેટફોર્મ WeChatની માલિકી ધરાવે છે, તેણે 2018 માં ટેસ્લામાં 5% હિસ્સો ખરીદ્યો હતો. અમેરિકાના પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે સુરક્ષા કારણોને ટાંકીને વી-ચેટ પર પ્રતિબંધ મૂકવાની માંગ કરી હતી.
  • ભૂતકાળમાં કેટલીક ઘટનાઓ માટે ચીનમાં મસ્કની ટીકા થઈ છે. મસ્ક પ્રથમ ટેસ્લા કાર અને પછી મસ્કની કંપની સ્પેસએક્સ અને ચીનના ઉપગ્રહો ખૂબ નજીકથી પસાર થયા બાદ અથડામણની આશંકા વ્યક્ત કર્યા પછી ચીનમાં ટીકાકારોના નિશાના પર રહ્યા હતા.

ચીને 2009માં ટ્વિટર પર પ્રતિબંધ મૂક્યો હતો

ચીન વિદેશી મીડિયા પ્લેટફોર્મ પર સેન્સર કરી રહ્યું છે. આ જ ક્રમમાં, 2009 માં, તેણે ચીનમાં ટ્વિટર, ફેસબુક, વ્હોટ્સએપ અને ઇન્સ્ટાગ્રામને બ્લોક કરી દીધા. ટ્વિટર અને ફેસબુક અમેરિકન કંપનીઓ છે.

આ પ્રતિબંધ હોવા છતાં, ઘણી ચીની કંપનીઓ અને રાષ્ટ્રીય મીડિયા જેમ કે Huawei અને CCTV હજુ પણ સરકાર દ્વારા માન્ય VPN દ્વારા Twitterનો ઉપયોગ કરે છે. ચીનના વિદેશ મંત્રાલયે ડિસેમ્બર 2019 થી અંગ્રેજીમાં ટ્વિટ કરવાનું શરૂ કર્યું.

મસ્ક ચીનના નિર્ણયોનું પાલન કરી રહ્યા છે

એલોન મસ્ક હંમેશા ચીન સરકારના નિયમોનું પાલન કરે છે, જ્યારે તે અમેરિકામાં આવું કરતા જોવા મળતા નથી.

કોરોના મહામારીના કારણે યુએસ સરકારે 2020 માં ટેસ્લાના ફ્રેમોન્ટ, કેલિફોર્નિયા પ્લાન્ટમાં અસ્થાયી રૂપે ઉત્પાદન અટકાવ્યું ત્યારે મસ્ક આ નિર્ણય પર ગુસ્સે થયા હતા. તેમણે સરકારના આ નિર્ણયને સ્વતંત્રતા અને લોકશાહી વિરુદ્ધ ફાસીવાદી ગણાવ્યો હતો.

પરંતુ જ્યારે ચીનમાં ઓમિક્રોનના કોરોનાના ફરી ઉદભવને કારણે ચીને આ વર્ષે માર્ચમાં શાંઘાઈમાં ટેસ્લાના પ્લાન્ટમાં ઉત્પાદન અટકાવ્યું, ત્યારે મસ્ક આ નિર્ણય પર મૌન રહ્યા. એ જ રીતે, જ્યારે ચીનના શિનજિયાંગ પ્રાંતમાં ટેસ્લાનું એકમ ખુલ્યું ત્યારે મસ્ક ઉઇગર મુસ્લિમોના શોષણના ચીનના વિરોધ પર પણ મૌન રહ્યા.

ટ્વિટર પર મસ્કના આગમનથી ચીનને કેટલો ફાયદો થશે ?

ટ્વિટર પર ચીનની સરકાર અને મીડિયા એકાઉન્ટ્સ અનેક ચીની પ્રચાર ચલાવી રહ્યાં છે. ચીની રાજ્ય મીડિયાએ 2019 માં હોંગકોંગમાં વિરોધ સામે લખેલા લેખોને પ્રોત્સાહન આપવા માટે Twitter પર પેઇડ જાહેરાતો ચલાવી હતી.

આ પછી, ટ્વિટરે રાજ્ય મીડિયા એકાઉન્ટ્સ પર જાહેરાત અથવા ટ્વિટનો પ્રચાર કરવા પર પ્રતિબંધ મૂક્યો. ચીનના સરકારી મીડિયાના પ્રચારને રોકવા માટે આ પગલું લેવામાં આવ્યું છે.

ઓગસ્ટ 2020 માં, ટ્વિટરે ચાઇના સ્ટેટ મીડિયાના ટ્વિટર હેન્ડલ્સ જેમ કે CGTN, ઝિન્હુઆ, પીપલ્સ ડેઇલી અને ચાઇના ડેઇલી અને તેમના માટે કામ કરતા પત્રકારોના એકાઉન્ટ્સ સાથે ‘ચાઇના સ્ટેટ એફિલિએટ મીડિયા’ લેબલ જોડ્યું. ટ્વિટરે કહ્યું હતું કે તે આ એકાઉન્ટ્સને પ્રાથમિકતા આપવાનું બંધ કરશે અને તેમને ટોચના સર્ચ પરિણામોમાં દર્શાવશે નહીં.

ટ્વિટરના આ નિર્ણય બાદ ચીનના મુખ્ય મીડિયા એકાઉન્ટ્સની ટ્વિટની પહોંચ ઘટી ગઈ છે. ચીનના ત્રણ સૌથી લોકપ્રિય ટ્વિટર એકાઉન્ટ્સ, CGTN, ઝિન્હુઆ અને પીપલ્સ ડેઈલી, કે જેઓ મળીને 33 મિલિયન ટ્વિટર ફોલોઅર્સ ધરાવે છે, તેના ટ્વિટ્સની પહોંચ 20% ઘટી છે.

એવું માનવામાં આવે છે કે ચીન સાથેના સંબંધોને કારણે જો મસ્ક ટ્વિટરની આ નીતિઓને પાછી ખેંચી લે છે, તો તે ચીન માટે ટ્વિટર દ્વારા ફરીથી પોતાનો પ્રચાર ચલાવવાનો રસ્તો સાફ કરશે.

આ જ કારણ છે કે ઈલોન મસ્ક ટ્વિટરના માલિક બન્યા બાદ ટ્વિટર પર ચીનનો પ્રભાવ વધવાની આશંકા વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે.